İş Sağlığı ve Güvenliği Sertifikası Nedir Nasıl Alınır?

İŞ Sağlığı ve Güvenliği Sertifikası Nasıl Alınır?

İŞ Sağlığı ve Güvenliği Sertifikası, kuruluşlar için ISO 45001: 2018 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi standartının işletmede dokümante edilrek uygulanması ve bir belgelendirme kuruluşuna başvuruda bulunarak (bakınız: ISO 45001:2018 belgesi) almasıyla sonuçlanan süreçtir. OHSAS 18001 isg yönetim sisteminin yerine geçmesi nedeniyle ISO 45001 yerine İSG sertifikası terimi kullanılmaktadır.

Dünyada sanayileşmenin artması beraberinde özellikle insana dayalı iş gücünün artmasını da beraberinde getirdi. Elbette pandemi sürecinde değişen bir takım güvenlik yaklaşımları da söz konusu. Örneğin eve sipariş getiren firmaların artmasıyla birlikte en ucuz ve hızlı olan "motosikletli kuryelerin" teslimat sürecindeki sayılarının giderek artması bu sektörde motosiklet kazalarıyla ilgili bir problemi de beraberinde getirdi.

Üstelik bu durum ağır sanayinin aksine perakende sektöründe olduğunda bir nebze olsun İSG kapsamında göz kaçırılmış dahi olabilir. Artan ücretlerin iyi kazanç sağlaması ve özellikle gençlerin paket servis sürecinde motosiklet kullanma arzularıda birlikte düşünüldüğünde ortada yeni bir tedbir süreci alınması gerektiren hedef kapsam olduğu da gayet açık.

İşte bu süreçte verdiğimiz örnekten devam edersek, eğilimlere göre personel istihdamı, eğitim ve oryantasyon süreçlerinin yeni pozisyona göre düzenlenmesi ve çalışanlarda yeni bir farkındalık yaklaşımının benimsenmesi gerekiyor. Belki de başlı başına ayrı bir prosedür ve dolayısıyla yetki ve sorumluluklar gerektiren bir süreç.

Güvenlikte esas yaklaşımın farkında olmadığımız durumları fark etmek olarak değelendirmek gerekiyor. Çünkü kaza denilen olay beklenmedik durumlarda oluşuyor. Beklenti daima dikkati beraberinde getirirken, beklentinin son bulması (burada uzun süre bir şey olmaması) beynimizin artık ortam güvenli yaklaşımını benimsemesine neden olurken kazalar İKİ nedenden ötürü meydana geliyor;

(1) Farkındasızlık anları; Her zamanki çalışma ortamında hiç bir zaman olmayan bir dikkatsizlik sonucunda veya

(2) Öngörü; Hiç beklenmedik durumların ortaya çıkması neticesinde meydana gelen kazalar.

Düzenli olarak yapılan işin veya kullanılan makinelerin, kullanıcılarının talimatlara uyması, tam olarak oryantasyon ve öğrenim sürecinde adımları güvenlik protokollerine uygun şekilde adım adım yapması, iş sürecinin öğrenip uzmanlaştığında da "Bilinçaltı" her durumda aynı şekilde tedbirli çalışmasına neden oluyor. Acil durumlarda beyin sürekli yapılan davranışları tekrarlıyor.

BiR iPUCU; Bir İSG kontrol sistemi hazırlarken motosiklet yol eğitimlerinde kullanılan sürecin benzerini yol haritası niteliğinde kılavuz olarak ele alabilirsiniz.

İSG ISO 45001 Yönetim Sistemi Uygulamak Zorunlu Mu?

6331 sayılı Kanun gereği kuruluşlar iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemini uygulamadırlar.

Çalışanlar için İSG Sertifikası ise, kuruluşlarda İSG uzmanı veya İSG sorumlusu pozisyonlarında çalışabilmek amacıyla İSG eğitimlerine katılarak düzenlenen kurs sonu sınavında başarılı not almasıyla sahip olacağı eğitim isg yetkinlik sertifikasıdır. MEB onaylı ve Anadolu Üniversitesi tarafından düzenlenen eğitimlere katılarak bu belgeyi edinebilirsiniz.

İş sağlığı ve güvenliği sertifikası almak için öncelikle İSG standardını kuruluşunuzda dokümante etmeli ve uygulamalısınız. Güncel standard ve İSG belgelendirme için lütfen iletişim sayfamızdan teklif isteyiniz.

İş Sağlığı ve Güvenliği Sertifikası Nedir?

Uluslararası Standartlar Organizasyonu ISO tarafından 2018 yılında (OHSAS 18001 iptal edilerek) yerine daha kapsamlı ve etkin olarak yayınlanmış olan ISO 45001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standartıdır.

İlgili İSG standartının şartları rehberliğinde işyerinde hazırlanan bir isg yönetim sistemidir. Bu sistem ilk hazırlandıktan sonra ve sonraki yıllarda yılda bir defa olmak üzere denetlenerek periyodik olarak onaylanan "İş Sağlığı ve Güvenliği Sertifikası" yani ISO 45001:2018 belgesidir.

Sertifikasyon sürecinde hazırlık olarak öncelikle ilgili standart bu linkten kurumsal üyelik ile (uygulama yapılacak isg sertifikası almak isteyen kuruluş adına) satın alınarak ISO 45001 pdf dosyasında formatında indirilmelidir.

Satın alınarak (indirilen) isg pdf dosyasında neler yapılması gerektiği ve nasıl bir İSG sistemi kurulması gerektiğini anlatan bir standart bulunmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken İSG sertifikasıyla, İSG eğitim (temel, uygulama, dokümantasyon, iç denetçi ve baş denetçi eğitimlerinin) katılım sertifikalarının aynı belge olmamasıdır.

İş sağlığı ve güvenliği sertifikası; ISO 45001 standartının kuruluşta uygulanması bir isg yönetim sistemi oluşturulmasından sonra belgelendirme kuruluşu tarafından denetlenmesi sonucunda verilen sertifikadır. Bu sertifika akredite belgelendirme kuruluşları tarafından verilmektedir.

İş sağlığı ve güvenliği eğitim sertifikası ise; Kuruluş çalışanlarının ISO 45001 standartını uygulamak üzere temel eğitim, iç denetçi eğitimi, dokümantasyon ve uygulama eğitimleri ve baş denetçi eğitimleri almaları ve sınav sonucunda geçer not aldıklarını gösteren eğitim katılım, yetkinlik ve başarı sertifikasıdır. Bu sertifika danışmanlık ve eğitim kuruluşları tarafından verilmektedir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Sertifikası Nedir?

İş sağlığı ve güvenliği sertifikası almak isteyen kuruluşlar bunu nasıl yapacaklarını bilmiyorlar ise veya ISO 45001 standartının kuruluşta nasıl uygulanacağı bilinmiyor ise bu konuda yetkinliğin geliştirilmesi amacıyla iş sağlığı ve güvenliği eğitim sertifikası alınabilecek kurumsal bir eğitim almalıdırlar.

Bu İSG eğitimi sonrasında alınan yetkinlik eğitimi katılım sertifikasına isg eğitim sertifikası denilmektedir.

Ayrıca ISO 45001 (İSG) yönetim sistemi iç tetkikçi ve İSG baş denetçi eğitimleri ile uzmanlaşma süreci izlenebilir. İSG eğitimleri birebir veya online olarak alınabilmektedir.

Anadolu Üniversitesi tarafından 9 Ekim 2015 yılında T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı arasında yapılan "İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Eğitim, Sınav ve Belgelendirme" iş birliği çerçevesinde "İşveren ve İşveren Vekili İçin İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri" kapsamında "E-Sertifika Eğitim Programı" düzenlenmektedir. Eğitim sertifika programına kayıt ve katılım için linkine tıklayınız.

İş Sağlığı ve Güvenliği Nedir?

İş sağlığı ve güvenliği (kısaca İSG), sağlıklı, güvenli ve refah bir çalışma ortamının hazırlanabilmesi amacıyla öncelikle gerekli iş güvenliği tedbirlerinin alınmasıdır.

Bu odakla hareket edildiğinde ilgili iş sağlığı ve güvenliği yasalarının ve standartlarının belirlenerek bu dokümanlar doğrultusunde ve kuruluşun tecrübeleri çerçevesinde bir kontrol yapısı oluşturulmasıdır.

İş sağlığı ve güvenliği kısaca, iş gereği çalışanların sağlıkılarının güvence altına alınabilmesi amacıyla iş güvenliği tedbirlerinin uygulanmasıdır.

İş sağlığı ve güvenliği kısaca "İSG"; insanların çalışma ortamlarında güvenlikleri, sağlıkları, psikolojik olarak güvenli hissetmelerini konu alan bir uygulamadır.

Personel için güvenli bir çalışma ortamı sağlamak, Türkiyede'ki şirketlerin yasal bir sorumluluğudur.

İSG (iş sağlığı ve güvenliği, kuruluş çalışanlarının, çalışma sırasında, işi nedeniyle yaşayabileceği her türlü sağlık, kaza, kayıp, hastalık sorununun izlenmesini, önlenmesini ve tedavi edilmesini zorunlu tutar.

Elbette zamanla edinilen uluslararası tecbelerden ve bilgi birikiminde yola çıkarak, ISO (uluslararası standartlar organizasyonu) tarafından ISO 45001 iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi 2018 yılından bu yana yürürlüktedir.

Öncesinde İngiltere tarafından hazırlanan OHSAS 18001 bir standardı kullanılıyor olsa da, ISO tarafından güncellenerek daha geniş bir çerçevede tüm dünyada uygulanabilir bir standart olarak ISO 45001:2018 standardı yayınlanmıştır.

Bu standardın şartlarına uyulduğunu gösteren denetim sonrası edinilen belgeye "İş Sağlığı ve Güvenliği Sertifikası" denilmektedir. Kısaca iş sağlığı ve güvenliği sertifikasının karşılığı ISO 45001 İSG yönetim sistemidir.

İş Sağlığı ve Güvenliğinin Amacı Nedir?

İSG standartlarının uygulanmasıyla Türkiye'deki her çalışan, tehlikelerden uzak, emniyetli ve emniyetli bir ortamda görevlerini yerine getirebilmelidir.

İSG aynı zamanda engelli çalışanların, fırsat eşitliği kapsamında iş fırsatlarından yararlanmalarının sağlanmasını sağlamaktadır. ISO 45001 de bulunan çalışan temsilcilerinin bir görevide budur.

İş süreçlerinin belirlenmiş güvenli koşullara sahip ortamlarda, insanların güvenli bir şekilde çalışmasına yardımcı olacak şekilde uyarlanmasını da sağlamalıdır.

Ülkemizde 2020 yılında 5510 Sayılı Kanunun 4-1/a maddesi kapsamında zorunlu sigortalı sayısı 17.358.140 kişidir. 2020 iş kazası sayısı 384.262 olup İş kazası sonucu ölen sayısı 1.231 kişi olmuştur. Bu sayılar iş sağlığı ve güvenliği sertifikasının neden önemli olduğunun açık bir kanıtını sunmaktadır. Aynı dönemde 908 kişide meslek hastalığı kayıt altına alınmıştır.

İstatiksel grafiklere bakacak olursak; ölümlü iş kazası/100 bin kişide 7.09, meslek hastalığı sonucu ölen kişi sayısı 5, iş kazası sıklık hızı (1 milyon iş saati esas alındığında) 10,85, iş kazası ağırlık hızı (saat) 0,455 olmuştur.

Şimdi ISO 45001 iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi öncesinde 2019'da iş kazası sayısının 423.551 olduğu göz önüne alındığında sayıda ciddi bir düşüş olduğu gözlemlenmektedir.

En yalın ve kısa yanıtı iş sağlığı ve güvenliği sertifikası; ISO 45001 belgesidir. Açılımına bakılacak olursa ISO 45001 iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi standardına uygun bir yönetim sistemi oluşturduğunuzda bu sertifikayı almaya hak kazanırsınız.

İş kazaları ile ilgili güncel bilgi ve istatistiklere TUiK kurumsal web sitesinden ulaşabilirsiniz.

Hangi iş kolunda (sektörel) olursa olsun ve kuruluşun çalışan sayısının kaç kişi olduğundan bağımsız düşünürsek "İnsanın Olduğu Her Alanda" iş güvenliği öncelikli ele alınması gereken ve düzenli bir kontrol yapısıyla yakın görüşte bulunması gereken bir konudur.

Kuruluşunuz ticari faaliyetlerini sürdürürken çalışanlarının sağlığını korumayı temel odağı haline getirmelidir.

Bu kapsamda mesleki hastalıklar, maruz kalınan dış etkenler (gürültü, ısı, ışık, nem, partiküller, solunum, toz, kimyasal maddeler, titreşim) potansiyel iş kazalarının tespit edilmesi ve gereken tüm önlemlerin hataya yer bırakılmayacak biçimde kontrol edilmesi tanımlanmış olmalıdır.

İş Kazalarının Nedenleri Nelerdir?

İş kazalarının temel nedenleri ile ilgili yapılan araştırmalarda, kazaların %79'unun güvensiz davranışlar, %20'sinin ise güvensiz durumlar nedeniyle ortaya çıktığı belirtilmektedir. Güvensiz davranışlar insanın fizyolojik ve psikolojik yapısı ile çevre koşullarından kaynaklanmaktadır. Güvensiz durumlar ise üretim ve hizmet süreçlerinde kullanılan teknolojinin ve araçların niteliğinden, iş düzensizliğine, bakım ve kontrollerin noksanlığından denetim ve yönetim hatalarına, depolama ve istifleme yanlışlıklarından sağlıksız çevre koşullarına kadar birçok etkenden ortaya çıkan işyerilerindeki güvensiz koşullardır.

Kök nedenlerine bakıldığında güvensiz davranış ve güvensiz durumları oluşturan "insan hatası"dır. Bu bağlamda, iş kazalarının %99'u insan kaynaklıdır denilebilir.

İŞ Kazalarının Nedenlerinde 4M Kuralı..

İş kazaları açısından ülkemiz, dünyada üçüncü ve Avrupa'da ise birinci sırada yer almaktadır. Bu istatistik neden İSG konusunda bir yönetim sistemi ve eğitime ihtiyaç duyulduğuna ışık tutmaktadır. Bu kazalarının dört temel nedeni vardır ve “4M” kuralı olarak bilinir. Bunlar; insan, makine, ortam/çevre ve yönetim olarak sıralanmaktadır.

Kaynak: APA    Demir, A. & Öz, A. (2018). Teolojik Açıdan İş Kazalarının İncelenmesi . Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi , (14) , 189-197 . DOI: 10.31590/ejosat.459848

İş sağlığı risklerinin  kapsamı endüstriler arasında farklılık göstermektedir. Aşağıda işverenlerin bugün bilmesi gereken en yaygın iş sağlığı (iş kazaları) sorunlarından bazıları tanımlanmaktadır.    

(1) Düşme

Özellikle yüksekte çalışanlar için düşmeler önemli bir iş sağlığı sorunudur, ancak eğitimin iyileştirilmesi ve uygun ekipmanın sağlanması yoluyla birçok ölüm ve yaralanma önlenebilir. Düşmelerin yer üstünde olabileceği gibi altında da olabileceği unutulmamalıdır.

Diğer endüstrilerde  kayma, takılma ve düşmeler ölümcül olmayan yaralanmaların son derece yaygın bir şeklidir.

İşverenlerin tesis denetimleri veya risk değerlendirmeleri gerçekleştirirken görünüşte daha küçük işyeri tehlikelerine (kötü yerleştirilmiş halılar veya çekilen teller gibi) odaklanması halinde bunların çoğu potansiyel olarak önlenebilir.

(2) Tekrarlayan Stres Yaralanmaları

Kötü duruş ve bilgisayarlarda veya makinelerde uzun süre çalışma, göz yorgunluğu ve sırt ağrısı gibi  kalıcı tıbbi sorunlara yol açabilecek tekrarlayan stres yaralanmalarının artan düzeylerine neden oluyor.

Ergonomiye ve personel eğitimine yapılan yatırım, tekrarlayan zorlanmaların azaltılmasında olumlu bir etkiye sahip olabilir. 

(3) Isı/Nem

Bahçıvanlar veya inşaat işçileri gibi dışarıda uzun süre vakit geçiren işçiler, yaz aylarında güneşe bağlı sağlık sorunları (güneş yanığı, dehidrasyon , sıcak  çarpması vb.) veya kış aylarında hipotermi riski altındadır. Şiddetli sıcağa ve soğuğa karşı korunmak için önlemler alınmalıdır ve çalışanların aşırı hava koşullarında geçirdikleri süreyi azaltmaları gerekebilir.

(4) Hareketsiz İş Günleri

Pek çok profesyonel rolün bir ekranın arkasında olması nedeniyle çalışanlar saatlerce oturarak vakit geçiriyor. Bu özellikle pandemi sırasında uzaktan çalışmanın yükselişinden bu yana geçerli. İşe gidip gelme ve boş zamanların ihmal edilmesi de daha fazla hareketsizliğe yol açabilir ve bunun  sağlık ve zindelik üzerinde önemli kümülatif sonuçları olacaktır. Personel  refahına yönelik bu risklerle mücadele etmenin sağlık girişimlerinden, zorluklardan ve eğitimden düzenli ekran aralarını teşvik etmeye kadar çeşitli yolları vardır.

İş sağlığı ve güvenliğinin yönetiminden kim sorumludur?

İş sağlığı ve güvenliğinin yönetilmesi sorumluluğu sonuçta işverene aittir. İşyerinde Sağlık ve Güvenlik Yasası, işverenlerin yasal olarak işverenlerin sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olduğu anlamına gelse de, işçiler aynı zamanda aşağıdakileri yaparak işyerindeki riskleri en aza indirmeli ve belirlenmiş güvenlik önlemleriyle işbirliği yapmalıdır:

Eylemleri veya ihmalleri nedeniyle başkalarını tehlikeye atmamak için makul özen göstermek

Kazaları, hastalıkları veya yaralanmaları bildirmek ve nedenlerine ilişkin her türlü soruşturmada işbirliği yapmak.

Ekipmanı yalnızca eğitildikleri şekilde kullanın. 

İşçi sağlığı ve güvenliğinin en etkili biçimde yönetilmesi ve iyileştirilmesi, kolektif sorumluluk duygusuyla mümkündür: 

Belirtilen gereksinimleri karşılayan ve en iyi uygulamaların, beklentilerin ve süreçlerin karşılanmasını sağlayan işverenler 

Personelin gerekli güvenlik seviyelerinin korunmasını sağlamak için rollerini ve işbirliğinin önemini anlamaya zaman ayırması.  

Genel sağlık, güvenlik ve çevre bilinci ve  elle taşıma  konularında çevrimiçi kısa kurslar da dahil olmak üzere,  sağlık ve güvenliğe yönelik çevrimiçi eğitim kurslarımız hakkında bilgi edinin  . 

İş Kazası Nedir?

"Uluslararası Çalışma Örgütü - ILO" iş kazasını; "Belirli bir zarar veya yaralanmaya yol açan, önceden planlanmamış beklenmedik bir olaydır." cümlesiyle tanımlıyor.

"Dünya Sağlık Örgütü - WHO" ya göre ise iş kazası; "Önceden planlanmamş, çoğu zaman kişisel yaralanmalara, makinelerin, araç ve gereçlerin zarar uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olaydır." şeklinde tanımlanmıştır.

Her iki tanımı ele alırsak beklenmeyen bir olay olduğu ve belirli bir zarara neden olduğu konusunda her iki tanımında ortak olduğunu görebiliyoruz. Kaza, genel olarak hesapta olmayan, beklenmedik durumlarda oluşan hataların bir sonucudur. Çoğunlukla sabah erken ve öğlen arası sonrasında artan iş kazaları düşünülürse ihmal, dalgınlık, dikkat eksikliği gibi nedenlerin ,iş kazalarında öne çıkan dikkate değer noktalar olduğunu ifade edebiliriz.

Ülkemizde ki iş kazsı tanımları yukarıdaki Dünya tanımlarına göre biraz daha farklı. 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanununda "İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hale getiren olaydır." şeklinde tanımlanan iş kazası anlam içeriğinde beklenmedik ifadesine yer verilmemiş. Konu daha yasal ve sonuca odaklı ele alınmış görünüyor.

Konu ile en detaylı tanımı ise iş kazalarıyla doğrudan ilgili 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre yapıldığını görüyoruz. Buna göre iş kazası; "Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, bu Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan, bedenen ya da ruhça engelli hale getiren olaydır." 

Tanımlara genel çerçevede bakıldığında, ülkemiz mevzuatlarında iş kazası sadece insan odaklı iken, uluslararası iş kazası tanımlarında "Cana ve Mala gelen zararlar" dikkate alınmaktadır.