Tüketiciler Helal Ürünler Hakkında Ne Düşünüyor?
Tüketiciler Helal Ürünler Hakkında Ne Düşünüyor?
Dini inanç insan davranışına yön veren önemli faktörlerden birisidir. İnsanların birçoğu yaşamlarını dini inançlarına uygun bir şekilde sürdürme çabası içerisindedirler. İnsanlar, aile yaşantılarında, diğer insanlarla ilişkilerinde ve alışverişlerinde dini inançlarının da etkisinde kalarak hareket etmektedirler. Her geçen gün daha da bilinçli hale gelen günümüz tüketicisi de gerek tüketim eylemlerinde gerekse de satın alma davranışlarında dini inançlarına uygun bir şekilde davranabilmektedir. Bu noktada dini inançlarına uygun davranmak isteyen tüketiciler helal ürünleri tercih etmektedirler. Helal ürünler, temiz, kaliteli ve sağlık açısından zararsız olarak algılandığı için dini inançlarına uygun davranmak isteyen tüketicilerin yanında diğer tüketiciler tarafından da tercih edilebilmektedir.
Tüketicilerin helal ürünler hakkındaki algılama, tutum ve beklentilerini ve bu algılama, tutum ve beklentilerin tüketicilerin sosyo demografik özelliklerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını tespit etmek amacıyla yapılan bu çalışmada aşağıda belirtilen sonuçlara ulaşılmıştır.
Ankette yer alan ifadelere verdikleri cevapların ortalamalarına dayanarak, tüketici- lerin helal ürünlerde güven konusunda çok önem verdikleri, üzerinde helal ibaresi bulunan ve reklamı yapılan her ürünün gerçekten helal ürün olup olmadığı konusunda tereddütleri bulunduğu söylenebilir. Nitekim tüketicilerin bilinen tutundurma kanallarından (reklamlar, broşürler) ziyade referans gruplarının (arkadaş, komşu, akraba, din adamları) tavsiyeleri aracığıyla helal ürünleri satın almayı tercih ettikleri araştırma sonucunda ortaya çıkmıştır. Yine bu konuyla ilgili olarak tüketicilerin helal ürünlerle ilgili sertikasyon ve marka konusuna çok önem verdikleri tespit edilmiştir. Tüketiciler helal ürünler konusunda firmaların sürekli takip edilerek, hile yapan ve kendilerini aldatanların gerektiği gibi cezalandırılması gerektiğini düşünmektedirler.
Tüketiciler köylü pazarlarında satılan ürünleri helal ürünler olarak algılamaktadırlar. Bunun yanında tüketiciler organik ürünleri semt pazarları veya bakkallar gibi küçük ölçekli perakendecilere kıyasla daha büyük ölçekli ve organize perakendeci- lerden satın almayı tercih ettikleri ortaya çıkmaktadır.
Tüketiciler helal sertifikalı ürünlerin diğerlerine göre daha pahalı olacağı şeklinde bir yargıya çok fazla katılmamaktadırlar. Ayrıca anket formunda yer alan ifadeye verilen cevapların ortalamasına dayanılarak tüketicilerin helal sertifikalı ürün satın almada fiyat hassasiyetlerinin çok yüksek olmadığı söylenebilir.
Tüketicilerin üretilen tüm ürünlerin helal sertifikalı olabileceğini ve helal ürünlerin sadece Müslümanlar için olmadığı kanısında oldukları yine araştırma sonucunda ortaya çıkmaktadır.
Yapılan faktör analizi sonucuna göre, tüketicilerin helal ürünlerle ilgili değerlen- dirmeleri, Helal Ürünleri Satın Almada Tüketicilerin Tutundurma Aracı Tercihi”, “Helal Ürünlerde Güvenlik ve Sertifikasyonun Önemi”, “Helal Ürünleri Satın Alma- da Hediye Ürün ve Fiyatın Rolü”, “Helal Ürünleri Satın Almada Köylü ve Semt Pazarları İle Bakkalların Rolü”, “Helal Ürünlerde Lezzet, Kalite ve Organik Ürün Olma Özelliği”, “Helal Ürünleri Satın Almada Organize Perakendecilerin Rolü”, “Helal Ürün Tercihinde Hediye Ürün ve Fiyatın Rolü” ve “Helal Ürünlerde Hedef Kitle, Tanıtım ve Marka”olmak üzere 8 boyut altında toplanabilmektedir.
Tüketicilerin helal ürünler hakkındaki algılama, tutum ve beklentilerinin sosyo- demografik özelliklerine (yaş, cinsiyet, medeni durum, öğrenim düzeyi, meslek ve gelir) göre farklılaşıp farklılaşmadığını tespit etmek amacıyla yapılan Tek Yönlü MANOVA analizi sonuçlarına göre, tüketicilerin helal ürünler hakkındaki algılama, tutum ve beklentilerinin cinsiyet, öğrenim durumu, meslek ve gelirlerine göre farklılık gösterdiği, yaş ve medeni duruma göre ise farklılık göstermediği ortaya çıkmıştır. Buna göre;
- Helal ürün tercihlerinde kadınların erkeklere göre tutundurma araçlarına, güvenlik, sertifikasyon, tanıtım çabaları ve markaya daha fazla önem verdikleri;
- Eğitim seviyesi yükseldikçe helal ürünleri köylü pazarları, semt pazarlarıve bakkallardan temin etme tercihinin giderek düştüğü, ilköğretim mezunlarının diğerlerine göre helal ürünlerde tutundurma araçlarına ve hediye ürün ve fiyatın uygun olmasına daha fazla önem verdikleri,helal ürünleri organize perakendecilerden (süpermarketler) temin etme ve ekstra hizmet beklentilerinin dahayüksek olduğu;
- Helal ürünlerde lezzet, kalite ve organik ürün olma özelliğine işçi, ev hanımı ve diğer meslek sahiplerinin memur, esnaf ve öğrencilere göre daha fazla önem verdikleri, işçilerin diğerlerine göre helal ürünleri köylü pazarları, semt pazarları ve bakkallardan temin etme tercihinin daha yüksek olduğu, işçi ve öğrencilerin diğerlerine göre helal ürünlerde tutundurma araçlarına daha fazla önem verdikleri, öğrencilerin diğerlerine göre helal ürünlerde hediye ürün ve fiyatın uygun olmasına daha fazla önem verdikleri;
- Gelir seviyesi yükseldikçe helal ürünleri köylü pazarları, semt pazarları ve bakkallardan temin etme tercihinin düştüğü söylenebilir.
Ülkemizde tüketicilerin artan talepleri doğrultusunda helal ürün sektörü her geçen büyümektedir. Son günlerde bu konuda yapılan reklamların ve medyada yer alan haberlerin giderek daha da artması bunun bir göstergesidir. Hızla büyüyen bu sektörde faaliyet gösteren veya gösterecek işletmelerin başarılı olabilmelerinin yolu, tüketicilerin istek ve ihtiyaçlarına uygun hareket etmelerinden geçmektedir. Bu açıdan tüketicilerin helal ürünlerle ilgili algılama, tutum ve beklentilerinin öğrenilmesi önem kazanmaktadır. Bu araştırmanın bu konuda gerek genel kamuoyuna gerekse de işletmelere yol gösterici olması umulmaktadır.
Araştırma, zaman ve maddi kısıtlar nedeniyle Yozgat il merkezinde yaşayan tüketiciler üzerinde yapılmış olması nedeniyle, araştırma sonuçlarının tüm tüketicilere ve tüm Türkiye’ye genelleştirmesi mümkün değildir. İleride yapılacak çalışmalarda farklı hedef kitleler üzerinde araştırma yapılması, elde edilen sonuçların geliştirilmesine katkıda bulunabilir.